توضیحات
پیشگفتار
انسانها با وجود تمامی تفاوتهایی که با هم دارند، لکن در موضوع کمال و سعادت طلبی مشترک و متفق میباشند؛ یعنی همگی خواهان کمال و سعادت همهجانبه بوده و هستند. بر همین اساس در طول تاریخ افراد بسیاری بودهاند که طرح مدینه فاضله را ارائه نموده و پیشنهاداتی جهت تحقق جامعه ایده آل بشری بیان داشتهاند.
مجموعه این دیدگاهها را در یک تقسیم بندی کلی میتوان در دو دسته ذیل گنجاند:
۱- دیدگاه قایلین به وحی و معتقدین به خدا و شریعت الهی
۲- دیدگاه دینگریزان و پذیرش بینیازی از وحی، خدا و شریعت الهی
نکته قابل توجه این است که در هر دو دیدگاه با تمامی تفاوتهایی که دارند، وجوه مشترکی برای نیل به این خواسته وجود دارد که دقت در آن بسیار راهگشا خواهد بود.
اولین نکته مشترک این است که همه دردمندان تعالی بشری، منکر امکان برقراری جامعه ایدهآل انسانی نبوده و لذا در میان طراحان حکومت واحد جهانی، از مخالفین وحی و دینگریزان نیز به چشم میخورد. هزاران سال قبل از طرح این گونه بحثها از سوی جامعهشناسان و فلاسفه امروزی، انبیا الهی و حکمای دینی براساس برهان فطرت اذعان داشتهاند که چون همه انسانها در نهاد خود، خواهان جامعه ای عادل و حکومتی عدلگستر هستند، پس باید چنین امری امکان تحقق داشته باشد.
نکته قابل ذکر دیگر این است که بشر به این نتیجه رسید که برای حفظ کیان جامعه و برقراری عدالت اجتماعی، نیازمند به قوه مقننه کامل و عادلی است که برهمه نیازمندیهای انسان در شئون مختلف فردی و اجتماعی احاطه داشته باشد و بتواند فارغ از هواهای نفسانی و اغراض شهوانی به وضع قوانین لازم بپردازد. عقل و تجربه روشن میسازد که چنین قدرتی جز برای خدای مکتب وحی و برگزیدگان او ممکن نمیباشد؛ لذا در طول تاریخ برای اندیشمندان ثابت شده است که برای وضع قوانین لازم در جهت سعادت بشر، تنها توان انسانها بدون بهرهمندی از قدرتهای فوق بشری کفایت نمیکند. اریک فروم در کتاب بحران روانکاوی به این نکته توجه نموده و چنین اظهار داشته است:
قوانین جاری کشورها با همه سودمندی در بخشهای زندگی مادی، هرگز نتوانسته کوچکترین تأثیری در اعماق وجدان بشری بگذارد و نیروهای معنوی او را رشد و تعالی دهد تا در نتیجه او را از بیماریهای جانکاه روحی و روانی برهاند. (بحران روانکاوی، فروم، صص ۱۱ و ۱۶)
سومین نکته مهم در راستای تحقق جامعه ایده آل بشری این است که اگر قوانین درست و همهجانبه به وسیله قوه مقننه لایق و واجد همه شرایط وضع گردد، ولی قوه مجریه دارای شرایط لازم برای اجرای آن نباشد، نقض غرض خواهد بود و نتیجهای حاصل نخواهد شد. بشر در طول تاریخ، مراحل مختلف حاکمیتهای سیاسی را تجربه نموده و بهترین و کاملترین آن را، دموکراسی مورد پذیرش عصر حاضر دانسته است. ولی آیا با همه مزایایی که دموکراسی دارد آیا توانسته و یا میتواند آن هدف والا را تحقق بخشد؟ چراکه در واقعیت خارجی شاهدیم که با زد و بندهای مختلف امکان قدرت گرفتن افراد نالایق وجود داشته و در نتیجه تمامی زحمات قبلی را خنثی نموده است. متفکرانی در غرب به این مشکل پی برده و اشکالاتی بر آن وارد نمودهاند. (ر.ک. به: اصول دهگانه دموکراسی، دونیوا) کما اینکه قرنها قبل، افلاطون به این مسئله توجه نموده و انتقاداتی مطرح نموده است. (ر.ک. به: درباره دموکراسی، زرشناس)
پیروان مکتب انبیا تماماً به این نکته توجه داشته و معتقد بودهاند که بهترین قوانین باید به وسیله خالق بشر وضع شود و همچنین این قوانین الهی باید به وسیله مجریان منتصب شده از سوی او اجرا گردد؛ بنابراین در تمامی مکاتب الهی این مطلب مطرح و پذیرفته شده است که جامعه ایدهآل بشری در آخرالزمان و به وسیله یک منجی الهی تحقق مییابد. لکن توجه به این مطلب میتواند به دو شکل صحیح و سازنده و یا مخرب و بازدارنده صورت پذیرد؛ بدین بیان که برخی پنداشتهاند افراد بشر هیچ تکلیفی نداشته و تنها و تنها با اراده و مشیت الهی (هر زمانی که صلاح بداند) منجی الهی ظهور نموده و مأمور تحقق جامعه ایدهآل بشری خواهد شد؛ اما در دیدگاه دیگر طبق سنت و نظام الهی که ناظر بر تلاش امتها برای تغییر شرایطشان میباشد، (سوره رعد، آیه۱۱: …إِنَّ اللَّهَ لا یُغَیِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى یُغَیِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ… : خداوند سرنوشت هیچ قوم (و ملتی) را تغییر نمیدهد؛ مگر آنگه آنان آنچه را در خودشان است تغییر دهند.) قیام منجی و ظهور او دارای شرایط و ضوابطی است که از جمله آنها، خواست و آمادگی انسانها و انجام وظایفشان میباشد.
در این کتاب سعی شده است تا این موضوع در قرآن کریم و روایات معصومین علیهم السلام و به ویژه روایات شخص نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله و همچنین سایر کتب آسمانی مورد بررسی و تحقیق قرار گیرد. همچنین نگاه فلسفی و عرفانی در موضوع مهدویت و تحقق جامعه ایدهآل بشری از نظر مخفی نمانده و هماهنگی آن با نگرش روایی و قرآنی مورد بحث واقع شده است.
در پایان مراتب سپاس خود را از زحمات خالصانه و تلاشهای صادقانه سرکار خانم مهندس لیدا حاجی بابا بیان میدارم که ایشان با همت والای خود مجموعه سخنرانیهای اینجانب درباره امام عصر عجل الله تعالی وفرجه الشریف در طول ۳۲ سال گذشته را، با دقتی فراوان به نوشتار تبدیل نمودند که اگر جدیت ایشان نبود، این نوشتار بدین صورت درنمیآمد. بنده نیز پس از مطالعه نوشتار اولیه، نکاتی را بدان افزودم تا کتاب حاضر آماده طبع گردد. توفیق ایشان و همه رهروان راه حقیقت را از درگاه ایزد منان مسئلت مینمایم.